Podstawowe badania krwi dostarczają informacji o ogólnym stanie zdrowia osoby badanej. Należy je wykonać raz do roku.
Badania krwi i moczu
Morfologię krwi i badanie moczu ogólnego powinno się wykonywać raz do roku. Można je zrobić bezpłatnie, wystarczy poprosić lekarza pierwszego kontaktu o skierowanie.
Podstawowa morfologia, czyli badanie krwi, obejmuje analizę poziomu: erytrocytów (czerwonych krwinek), leukocytów (białych krwinek), trombocytów (płytek krwi), hematokrytu oraz hemoglobiny. Poddawany analizie jest 1 mm3 krwi żylnej. Zawsze wykonuje się badanie krwi na czczo (minimum 6 godzin po ostatnim posiłku) – alkoholu nie można spożywać z kolei na 24 godziny przed badaniem. Warto również poprosić lekarza kierującego o rozszerzenie badań o lipidogram (badanie poziomu cholesterolu), poziom glukozy we krwi, odczyn biernackiego (OB), próbę wątrobową oraz poziom hormonów tarczycowych, takich jak: TSH, fT3, fT4. Jeśli istnieje podejrzenie wystąpienia zaburzeń w funkcjonowaniu gruczołu tarczowego, wówczas zlecane są dodatkowo badania przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG.
Wykonanie wszystkich wyżej wymienionych badań umożliwia lekarzowi ocenę ogólnego stanu zdrowia badanej osoby i ewentualne zlecenie kolejnych, bardziej specjalistycznych testów.
Badanie ogólne moczu umożliwia z kolei ocenę funkcjonowania nerek oraz pozwala wykryć cechy toczącej się infekcji. Mocz powinien być pobrany rano, ze środkowego strumienia i tego samego dnia zaniesiony do laboratorium.
Czy przed badaniem krwi można zażywać leki?
Przed wykonaniem morfologii zazwyczaj nie jest wymagane odstawienie leków. Wiąże się to z faktem, iż lekarz na podstawie wyników badań jest w stanie ocenić skuteczność ich stosowania. Głównie dotyczy to leków nasercowych, np. na nadciśnienie tętnicze krwi.
Do preparatów, które należy z kolei odstawić, zalicza się: żelazo, witaminy i minerały, które nie były konsultowane z lekarzem oraz syntetyczne hormony stosowane najczęściej w leczeniu chorób tarczycy. Zażycie żelaza kilka godzin przed wykonaniem morfologii może wykazać fałszywie prawidłowy jego poziom, czego konsekwencją może być nierozpoznanie anemii lub stanów przedanemicznych.
Niezalecane jest również wypijanie lub zażywanie ziół przed badaniem, gdyż wpływają one w znaczący sposób na gospodarkę hormonalną, aktywność enzymów oraz na poziom stężenia pierwiastków we krwi.
Przebieg badania krwi
Krew pobierana jest na czczo z żyły zlokalizowanej w zgięciu łokciowym. Jeśli pojawią się trudności z jej znalezieniem, wówczas pobiera się ją z dłoni. Do aspiracji wykorzystuje się najczęściej systemy próżniowe, zbudowane z igły, na którą nasuwane są probówki zasysające krew. Przed badaniem na rękę zakładana jest staza (opaska uciskowa), a następnie dezynfekowane jest miejsce wkłucia. U osób starszych żyły są znacznie bardziej kruche, dlatego mogą pękać i wówczas pojawiają się siniaki. Po zakończeniu badania zaleca się uciskanie miejsce wkłucia gazikiem przez około 5 minut. Takie zachowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia siniaka.
Kiedy warto wykonać badanie krwi?
Badanie krwi warto wykonać, jeśli zaobserwowane zostaną niepokojące objawy, takie jak:
- uczucie łamania w kościach,
- ogólne osłabienie i złe samopoczucie,
- łamliwość włosów i paznokci,
- uciążliwa senność,
- zbyt szybka utrata masy ciała,
- nadwaga bądź otyłość,
- nawracające infekcje,
- duża ilość siniaków.
O regularną kontrolę powinny zadbać zwłaszcza osoby, które na stałe przyjmują leki.
Substancje wpływające na wyniki badań krwi
Do substancji, które mogą wpłynąć na wyniki badań krwi, należą:
- alkohol,
- amoniak,
- żelazo,
- glukoza,
- hormony tarczycowe,
- suplementacja jodu,
- duże dawki witaminy C,
- sterydy,
- kofeina,
- papierosy,
- leki moczopędne,
- leki przeciwbólowe, jak polopiryna czy pyralgina,
- sulfonamidy oraz antybiotyki,
- leki antykoncepcyjne.
